دیوار سبز ، دیوار گیاهی، green wall، دیوار زنده یا باغ عمودی اسم هایی است که در سالهای اخیر بیشتر به گوش میخورند. همچنین بسیار مورد توجه بسیاری از صاحبان کسب و کارها و مدیران مختلف قرار گرفته و در داخل و خارج از ساختمان ها مختلف از جمله ساختمان های اداره، تجاری، مسکونی، بیمارستانی و … نصب شدند. گنجاندن این سازه طبیعی و گیاهی در ساختمان های مختلف شهری علاوه بر جذاب تر کردن آنها، مزایای بسیاری دارند. اما دیوار سبز چیست و چگونه ساخته می شوند؟ استفاده از دیوار سبز چه فوایده ایی را میتواند به همراه داشته باشد؟ همه موضوعاتی هستند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
دیوار سبز چیست؟
دیوارهای سبز، سازه های عمودی هستند که انواع مختلفی از گیاهان سبز در محیط های مناسب رشد خود متشکل از خاک، سنگ و آب، روی سازه قرار گرفته و به دیوار متصل هستند. همچنین برای تامین آب این گیاهان و کمک به سرسبز ماندن آنها، معمولاً از سیستم های آبیاری داخلی استفاده می شود. که می تواند به صورت دستی یا خودکار کنترل شوند. استفاده از باغ های معلق بابل و امپراتوری های روم و یونان را می توان از ابتدایی ترین روش های سنتی استفاده از دیوار سبز دانست. که بعدها استفاده از شاخه های انگور برای آلاچیق ها و روی دیوارها برای خنک کردن مورد استفاده قرار می گرفتند. اما در بین موارد ثبت شده اولین بار ایده دیوارهای سبز به زمین های کشاورزی دهستان ها غرب آمریکا برمی گردد، جایی که ذهن خلاق پروفسور استنلی هارت وایت در سال 1931 استفاده از دیوار سبز را برای رفع مشکلات پیش روی طراحی باغ های مدرن روی کاغذ آورده و در سال 1938 ثبت کرد.
انواع سیستم های دیوارهای سبز
دیوار سبز با گیاهان خودرویی که از سطح ساختمان ها به عنوان تکیه گاه استفاده می کنند تفاوت دارند. در دیوارهای سبز، محیط رشد روی ساختار سازه تعبیه شده و ریشه گیاهان رشد یافته در آنها قرار می گیرد، در حالیکه ریشه گیاهان رونده در زمین قرار داشته و مدت ها طول می کشد تا رشد کند و سطح دیوار را بپوشاند.
امروزه سیستم های مورد استفاده در دیوارهای سبز را به سه نوع تقسیم می کنند که شامل سیستم های پنل/ماژولار، سیستم های سینی و سیستم های دیواره های سبز مستقل می باشند.
سیستم های پنل/ماژولار:
یکی از سیستم های مورد استقبال بوده که در آن گیاهان 6-8 هفته قبل از تاریخ نصب در پنل هایی پرورش می یابند. این نوع سیستم در داخل یا خارج و در هر نوع آب و هوا قابل استفاده هستند.
سیستم سینی:
معمولاً ای نوع سیستم در فضای داخل ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرند و اندازه های متفاوتی داشته و معمولا ارزانتر از سیستم های پنلی می باشند. در این نوع سیستم نیز گیاهان ابتدا در سینی هایی پرورش می یابند. انعطاف پذیری این نوع سیستم بیشتر می باشد برای مثال سینی ها به راحتی قابل حذف و تعویض هستند.
سیستم دیوارهای سبز مستقل:
برای مشتریانی که علاقه مند به نصب دیوارهای سبز برای فضای کمی هستند، این سیستم بسیار مناسب می باشد چرا که بدون اشغال فضای زیاد می توانند تغییر چشمگیری در فضای مورد نظر ایجاد کنند. علاوه براین این سیستم ها به دلیل قابل حمل بودن و کوچک بودن در داخل و خارج از ساختمان و هر مکانی که مناسب بدانند، قابل استفاده می باشد.
گونه های مورد استفاده در دیوارهای سبز
برای استفاده از گیاهان در دیوارهای سبز باید به شرایط محیطی محل نصب، رنگ، بافت و میزان تحمل گیاهان در برابر عوامل محیطی توجه شود. تنها در این صورت است که دیوارهای سبز به خوبی در شرایط مختلف مانند نور کامل خورشید، سایه و فضای داخلی ساختمان توانایی رشد و دوام دارند. از گونه های مختلف گیاهی می توان در دیوارهای سبز استفاده کرد که از جمله آنها می توان به گیاهان پوششی، سرخس ها، درختچه های، گل های چند ساله و حتی گیاهان خوراکی و تولید کننده میوه اشاره کرد. این گیاهان در ابتدا به مدت چند ماه در گلخانه ها پرورش یافته و پس از رشد کافی به قالب های تعبیه شده در دیوار سبز که حاوی بستر مناسب برای رشد منتقل می شوند. علاوه بر نوع، اندازه گیاهان بکار رفته در دیوارهای سبز نیز متناسب با هر پروژه می باشد. تراکم کاشت گیاهان نیز حدود 25 تا 30 گیاه در هر متر مربع معمولا در نظر می گیرند.
مراقبت از دیوارهای سبز
برای محافظت از دیوارهای سبز باید فاکتورهای مختلفی را در نظر گرفت که مهمترین آنها آبیاری می باشد. بطوریکه وقفه در تأمین آب، یکی از دلایل اصلی از بین رفتن گیاهان در دیوارهای سبز میباشد. بنابراین سیستم آبیاری باید در هنگام نصب گیاهان در دیوارهای سبز در دسترس باشد. همچنین این سیستم باید قابل کنترل باشد تا در موارد ضروری میزان آب رسانی کم یا زیاد شود. متناسب با میزان هزینه اختصاص یافته و بسته به شرایط میتوان از روشهای مختلف آبیاری استفاده کرد. به عنوان مثال سیستم های آبیاری خودکار و کنترل از راه دور برای دیوارهایی که ارتفاع زیادی دارند، اجتناب ناپذیر می باشد. چرا که دسترسی برای آبیاری دستی بسیار دشوار می باشد. همچنین استفاده از سیستم ها پیشرفته هوشمند که امکان کنترل خودکار عوامل مختلف از جمله میزان آبیاری، میزان رطوبت بستر، pH خاک و میزان مواد مغذی مورد نیاز گیاهان فراهم می کند، هزینه زیادی را شامل می شود. از طرف دیگر در سیستم های هیدروپونیک علاوه بر آبیاری، نظارت و تنظیم مداوم میزان تغذیه گیاهان، pH، سختی آب و مجموع جامدات محلول برای محافظت از دیوارهای سبز ضروری می باشد. به عنوان مثال در سیستم های هیدروپونیک، تغذیه گیاه توسط یک سیستم تزریق کود انجام می شود که مقادیر کنترل شده ایی از کود را به سیستم آبیاری آزاد می کند. به دلیل پیچیدگی بیشتر سیستم هیدروپونیک نسبت به سایر سیستم ها مانند سیستم های وابسته به خاک، مدیریت آن نیز دشوارتر و حساس تر بوده و به دانش تخصصی نیاز دارد.
مزیت های استفاده از دیوارهای سبز
نصب دیوارهای سبز می تواند مزایای بسیاری برای محیط زیست، ساختمان ها و رفاه انسان به همراه داشته باشد که مهمترین آنها شامل موارد زیر می باشد:
مزیت های دیداری:
اولین مزیت اجتناب ناپذیر این دیوارهای زنده، تغییر ظاهر زمخت و بیروح محیط ها می باشد. به عنوان مثال محیط های آجری و بتنی شهری را در نظر بگیرید که با وجود این سازه های چشم نوازِ سرسبزِ طبیعی، میتواند تاثیر مثبتی روی روحیه افراد داشته و سلامت روحی و عملکرد کاری آنها را نیز بهبود ببخشد. همچنین مطالعات نشان داده اند که حضور عناصری از طبیعت در محیط هایی که روزانه وقت زیادی را در آن سپری می کنیم، باعث می شود بدن ما به صورت خودکار به این عناصر جواب داده و مانع از بروز رفتارهای منفی مانند پرخاشگری، اضطراب، استرس و خستگی روانی شود.
کاهش آلودگی:
امروزه با افزایش آلودگی هوا و کاهش کیفیت آن برای همه افراد جامعه، تأثیر این دیوارهای سبز در پاکسازی هوا و بهبود کیفیت آن پر رنگ تر شده است. گیاهان به طور طبیعی در طی فرآیند فتوسنتز دی‌اکسید کربن و ترکیبات شیمیایی هوا را مصرف و اکسیژن تولید کرده که این امر به پاکسازی هوا کمک شایان توجهی میکند. همچنین علاوه بر تأثیر مستقیم بر کیفیت هوا، بطور غیرمستقیم در افزایش هوشیاری افراد نیز موثر هستند. البته باید توجه داشت که دیوارهای سبز متداول و غیر هوشمند نسبت به انواع هوشمند به اندازه کافی توانایی پاکسازی و تصفیه هوا را ندارند. درحالیکه دیوارهای سبز هوشمند با چرخش فعال هوا می توانند در تصفیه هوا بسیار تاثیر گذارتر باشند. همچنین گیاهان دیوار سبز می توانند در کاهش سطح نویز و آلودگی های صوتی نیز موثر باشند. بطوریکه این سطوح سبز با جذب صدا، از بازتاب آن جلوگیری کرده و در آرامش افراد بسیار موثر هستند.
صرفه جویی در انرژی:
دیوارهای سبز در صرفه جویی انرژی می توانند بسیار کارآمد باشند. زیرا گیاهانی که روی سازه دیوارهای سبز قرار می گیرند در تابستان در معرض نور مستقیم خورشید قرار گرفته و با بازتاب آن مانع از افزایش دمای ساختمان می شوند. علاوه براین، فرایند تعرق گیاهان نیز می تواند دما را در داخل خانه در تابستان اندکی کاهش دهد. از طرف دیگر در زمستان نیز این پوشش گیاهی به عنوان عایق عمل کرده و مانع از خروج گرما می شوند.
نیاز به حضور در طبیعت برای افزایش روحیه برای همه اجتناب ناپذیر می باشد. اما امروزه که انسان ها به دلیل مشغله های فراوان وقت سفر به دل طبیعت را ندارند، به معنی رفع این نیاز نمی باشد. به همین دلیل می توانند با انتقال بخشی از طبیعت در محیط کار خود تا حدودی این نیاز را برطرف کنند. حال برخی به یک گلدان کوچک اکتفا می کنند و برخی دیگر دوست دارند تا بخش بزرگتری از طبیعت در کنارشان باشد که در این صورت می توانند از دیوارهای سبز استفاده کنند.
منابع و مراجع:
ALLEN, J. G., MACNAUGHTON, P., SATISH, U., SANTANAM, S., VALLARINO, J. & SPENGLER, J. D. 2016. Associations of cognitive function scores with carbon dioxide, ventilation, and volatile organic compound exposures in office workers: a controlled exposure study of green and conventional office environments. Environmental health perspectives, 124, 805-812.
AMBIUS. Green wall systems.
GUIDE, G. G. 2014. Welcome to the Growing Green Guide for Melbourne Project.
HINDLE, R. 2012a. Reconstructing the ‘Vegetation-Bearing Architectonic Structure and System (1938)’.
HINDLE, R. L. 2012b. A vertical garden: origins of the Vegetation-Bearing Architectonic Structure and System (1938). Studies in the History of Gardens & Designed Landscapes, 32, 99-110.
MAYER, F. S., FRANTZ, C. M., BRUEHLMAN-SENECAL, E. & DOLLIVER, K. 2009. Why is nature beneficial? The role of connectedness to nature. Environment and behavior, 41, 607-643.
MUSTONEN, T. 2017. What are Green Walls – the definition, benefits, design and greenery.
NAAVA 2017. What are Green Walls – the definition, benefits, design and greenery.
STIGSDOTTER, U. K., EKHOLM, O., SCHIPPERIJN, J., TOFTAGER, M., KAMPER-JøRGENSEN, F. & RANDRUP, T. B. 2010. Health promoting outdoor environments-Associations between green space, and health, health-related quality of life and stress based on a Danish national representative survey. Scandinavian journal of public health, 38, 411-417.
