تصوّر کنید در نقشه ای که در دست آماده سازی قرار گرفته، لازم است تا یک شیء خاص در نقاطی متعدد از نقشهء کلی ظاهر شود. اگرچه در شرایط خاص می توان این کار را با استفاده از دستورات مربوط به مدیریت آرایه ها (Array)یا حتی Copy نیز انجام داد مع الوصف این شیوه عملکرد محدودیت هایی را موجب می گردد و کاربر قادر نخواهد بود تا در جمیع شرایط از این متد استفاده نماید. در نتیجه اتوکد امکانی تحت عنوان Block را در اختیار کاربر قرار می دهد که محدودیت های موجود در توابع Array یا Copy موجب کندی روند کار نشوند؛ ضمن آنکه استفاده از این دستورات حجم فایل پروژه را افزایش می دهد در صورتیکه کار با Block های اتوکد این مزیت را خواهد داشت تا یک ترسیمهء مشخص در حافظه ذخیره شده و با ارجاع آن به بخش هایِ موردِ نظرِ طراح، بدون آنکه حجم فایل نهایی تغییر کند در پارت های دلخواه تکثیر گردد. علاوه بر مزایای یاد شده کار با Block های اتوکد این امکان را به طراح می دهد تا در زمان Insert و جانمایی، بلاکِ ایجاد شده را تغییر سایز داده و یا با زاویه دوران دلخواه در محل مورد نظر تثبیت نماید.
این مقاله قصد دارد در خصوص عمده ترین خواص و قابلیت های Block در اتوکد نکاتی را به حضور شریف سروران تقدیم نماید. برای آنکه مطالب ارائه شده کاربردی و قابل استفاده باشند تمام مراحل با نمایش اشکال و نمونهء عملی پیاده سازی شده اند. فرض بفرمایید قطعه نمایش داده شده در شکل زیر را در بخشی از طراحی ایجاد نموده ایم و قصد داریم تا این قطعه را با انواع حالات مختلف در ادامهء پروژهء طراحی مورد استفاده قرار دهیم.
به منظور ساخت بلاک، می توان در خط فرمان دستور Block با کلید اجرایی B را صادر نمود. پس از صدور فرمان و فشردن کلید Enter فرم مربوطه با نام Block Definition باز خواهد شد. در این فرم قبل از هر کار دیگر در کادر Highlight شدهء شکل زیر نامی دلخواه برای Block مورد نظر در نظر می گیریم. (این کادر در فرم اصلی نرم افزار اتوکد Highlight شده نیست و در اینجا برای نمایش بهتر بدین شکل ارائه شده است.)
با استفاده از شیء Pick Point می توان مختصات مرکز ثقل بلاکِ تعیین شده را مشخص نمود؛ ضمن آنکه انتخاب گزینهء Specify on screen این اختیار را به کاربر می دهد که در زمانِ جانماییِ بلاک، اقدام به تعیین مرکز ثقل آن نماید. در این مرحله بر روی گزینه Pick Point کلید کرده و به صفحه ترسیم ارجاع داده می شویم. با استفاده از Object Snap های موجود در اتوکد می توان مختصات دقیق نقطهء مرکزی دایره که مرکز ثقل شکل نیز می باشد را بطور دقیق کشف نمود. این روش یک عدد از نوع داده ای Double (عدد اعشاری با دقّت مضاعف و تا چهارده رقم اعشار) را ایجاد و در Textbox های مربوطه جایگذاری می کند. در پارت Block Unit مقیاس طراحی نقشه را وارد نموده و با استفاده از گزینهء Select Object اقدام به انتخاب قطعهء مورد نظر (Block) می نماییم. پس از اینکه انتخاب قطعه انجام شد، فرم Block موجود، در مقابل Textbox مربوط به نامِ بلاک، نمونه ای کوچک از شیء انتخابی را نمایش می دهد. این عملکرد موجب می شود تا از صحّتِ انتخابِ قطعهء مورد نظر اطمینان حاصل شود.
در همین فرم افزونه ای دیگر تحت عنوان Quick Select حضور دارد که امکان انتخاب قطعات با اِعمال کنترل های بیشتر و جالب توجه را در اختیار کاربر قرار می دهد. در صورت انتخاب این گزینه فرم دیگری بازگشایی می گردد که امکاناتی ویژه در خصوص انتخاب Block را تفویض می کند. گزینش محدودهء انتخاب شده در صفحه ترسیم، انتخاب کلیّهء اشیاء موجود در صفحه ترسیم، انتخاب بر مبنای رنگ قطعات موجود در صفحه، انتخاب اشیاء موجود در لایه ای خاص و … همه و همه امکاناتی است که در پرتو فرخوانی و استفاده از این فرم در اختیار طراح قرار خواهند گرفت.
پس از گزینش قطعهء دلخواه (به هر یک از روش های یاد شده) می توان با انتخاب کلیدهای رادیویی (Option Key) موجود در فرمِ Block Definition سه محور متفاوت جهت ادامه کار با Block تعریف کرد. انتخاب گزینه Retain موجب می گردد تا قطعهء انتخاب شده در صفحه باقی بماند در صورتیکه اجزاء تشکیل دهندهء آن قطعاتی مجزا هستند. به بیان ساده تر انتخاب گزینه Retain سبب می شود که قطعه انتخاب شده به صورت Block به حافظه منتقل شود ولی قطعه اصلی بدون آنکه تبدیل به Block شود همچنان در صفحهء ترسیم حضور داشته باشد. در اینصورت با قرار دادن نشانگر Mouse بر روی اجزاء تشکیل دهندهء Block، هر یک از اجزاء بصورت جداگانه انتخاب خواهند شد. مثلا در نمونهء ذکر شده در این پروژه چنانچه Retain انتخاب گردد، با قرار دادن نشانگر Mouse بر روی اجزاء Block یا دایره انتخاب می شود و یا کثیر الاضلاع (Polygon).
در صورت انتخاب گزینهء Convert to Block کلّ قطعهء انتخاب شده تبدیل به یک شیء واحد می گردد و در این وضعیت اگر با Mouse بر روی آن قرار گیریم، تمام اجزاء آن بصورت یکپارچه و تحت عنوان Block مشخص می گردد. به زبان ساده تر با اینکار کل Block به یک شیء واحد تبدیل می گردد.
کارکرد گزینه Delete کاملا مشخص است؛ بدین صورت که انتخاب این گزینه سبب ساخت Block و انتقال آن به حافظه می گردد ضمن اینکه شیء مادر از روی صفحه ترسیم حذف خواهد شد.
در ادامهء معرفی افزونه های این فرم دو Check Box پر کاربرد حضور شریف سروران معرفی می گردد. نخستین Check Box تحت عنوان Scale Uniformity است که انتخاب آن موجب می شود تا همواره نسبت طول و عرض Block، نسبتی ثابت بوده و چنانچه کاربر، قطعه بلاکِ انتخابی را در یکی از جهات تغییر سایز دهد، بصورت خودکار کل شیء در جهات دیگر نیز تغییر مقیاس پیدا کرده و همواره نسبت طول اضلاع به محیط ثابث باقی بماند. دوّمین Check Box که تحت عنوان Allow Exploding نام گذاری شده است، امکان انفجار Block یا تجزیهء آن به عوامل و اجزاء سازنده را فراهم می کند. (این گزینه شباهت به زمانی دارد که کلید رادیویی Retain در حالت انتخاب قرار داشت.) در انجام این پروژه ما بطور همزمان هر دو Check Box را در حالت انتخاب قرار می دهیم. در قسمت Description می توان توضیحاتی در مورد بلاک نوشت و گزینه Hyperlink نیز می تواند با ارجاع به یک Web Page خاص، اطلاعاتی به خصوص در مورد یک بلاک را در اختیار ما قرار دهد.
پس از ساخت و آماده سازی Block نوبت به فراخوانی و استفاده از آن در قسمت های دلخواه پروژهء طراحی است. این عمل توسط دستور Insert از خط فرمان با استفاده از کلید اجرایی I امکان پذیر است. با وارد نمودن I در خط فرمان و فشردن کلید Enter فرمی جدید تحت عنوان Insert در صفحه باز خواهد شد. در این فرم ابدا به ساکن نام بلاک مورد نظر خود را از منوی کرکره ای Name انتخاب می کنیم. (معمولا در پروژه های واقعی چند بلاک حضور دارد فلذا برای احضار هر یک از Block های طرح باید نام مختص به آنرا انتخاب نمود.) در بخش موبوط ب Scale و مقیاس ابعاد بلاک، عدد 1 به عنوان پیش فرض Set شده است. چناچه این مقدار را به همین صورت بپذیریم، بلاک ساخته شده با مقیاس شیء مادر بر روی صفحه ترسیم قرار خواهد گرفت؛ ولی اگر این مقیاس تغییر کند، اندازه و سایز بلاکِ وارد شده نیز به همان نسبت تغییر خواهد کرد مثلا این مقدار را بر روی عدد 2/1 Set کنیم بلاک ورودی به اندازه 20 درصد در تمام قسمت ها از شکل مادر (شکل اولیه ای که بلاک بر مبنای آن ایجاد شده است) بزرگتر خواهد شد. بدیهی است انتخاب اعداد کوچکتر از یک نیز سبب می گردد تا بلاک ورودی کوچکتر از شیء نمونه ای مادر باشد. با استفاده از Rotation می توان برای بلاک انتخابی یک زاویه دوران دلخواه در نظر گرفت. ضمنا برای Explode کردن بلاک و تبدیل آن به اجزاء سازندهء اولیه، می توان با انتخاب Check Box مربوط به این فرآیند (Explode) به این خواسته دست یافت. برای نمایش عملکرد توصیف شده، دوبار دستور فراخوان بلاک را با استفاده از وارد کردن دستور اجرایی I و فشردن Enter وارد می کنیم. در حالت نخست بلاک را بصورت تعریف شده و با مقادیر پیش فرض وارد صفحه ترسیم کرده و در حالت دوم Scale را 2/1 (بیست درصد افزایش سایز) با زاویه دوران 30 درجه تعریف می کنیم. در هر گام بلاک مورد نظر را با استفاده از Mouse در محلی دلخواه از صفحه تعریف Set می نماییم.
در گام پایانی بحثی مختصر در خصوص Edit کردن و ویرایش بلاک ها خواهیم داشت. علاوه بر تمام مزایایی که برای بلاک بر شمردیم، بلاک این امکان را به کاربر می دهد که در صورت نیاز، Block ساخته شده را ویرایش نموده و با کاستن یا افزودن بخش هایی متنوع، بلاک خود را در هر پروژه به صورتی Customized ارائه نماید. برای ویرایش بلاک کافی است که بر روی بلاک ساخته شده Double-Click کنیم تا فرم مربوط به ویرایش بلاک ها فراخوانی شود. در این فرم بلاک مورد نظر خود را از میان تمامی بلاک های موجود در لیستِ حاضر انتخاب می کنیم. با تأیید فرم، پنجره مربوط به ویرایش Block باز خواهد شد. در این وضعیت می توان به روش معمول در اتوکد اقدام به اضافه کردن اجزاء دلخواه (و یا حذف پاره ای از خطوط و ترسیمه ها) نمود. به عنوان مثال در پروژه حاضر در فرم ویرایش بلاک اقدام به اتصال دو Quadrant دایرهء درونی با استفاده از دستور Line کرده و پس از اتمام فرآیند ویرایش، گزینهء Close Block Editor را از ریبون انتخاب می کنیم.
پس از طی این مرحله مشاهده خواهید فرمود که بلافاصله تمام قطعاتی که با استفاده از این بلاک در صفحه ترسیم پیاده سازی شده اند، به صورتیکه در فرم Edit معرفی کرده ایم، تغییر ظاهر خواهند داشت.
برای دریافت آموزش ویدیویی نرم افزار اتوکد بر روی تصویر زیر کلیک کنید:
