مدل های مختلفی به صورت دو بعدی و سه بعدی برای شبیه سازی جریان و آلودگی به صورت عمومی یا محدود تهیه شده و در دسترس عموم قرار گرفته و یا اینکه حالت خصوصی داشته و تعداد محدودی توانسته اند از آنها بهره ببرند. تعدادی از مدل های آب زیرزمینی به شرح زیر می باشد:
مدل AQUA
توسط مهندسین مشاور در کشور ایسلند در سال 1981 تهیه شده است و جریان و آلودگی را به صورت دو بعدی و سه بعدی به روش اجزاء محدود مدل می کند و در دسترس عموم قرار دارد.
مدل ASM
توسط دانشگاه کاسل آلمان در سال 1986 تهیه شده است. جریان و آلودگی را به صورت دو بعدی به روش تفاضل محدود مدل می کند و در دسترس عموم قرار دارد. بیشتر جنبه آموزشی دارد.
مدل FEMWATER و LEWASTE
توسط آزمایشگاه Oak Ridge National Laberatory در سال های 1987-1989 تهیه شده است. جریان و آلودگی را به صورت دوبعدی و سه بعدی در محیط های اشباع و غیراشباع و به روش اجزاء محدود مدل می کند. بیشترین کاربرد این مدل در اروپا و آمریکا بوده و در خصوص اثرات فاضلاب ها بر روی سفره آب زیرزمینی تحقیق می کند. ر دسترس عموم قرار گرفته است.
مدل FTRANS
توسط شرکت مهندسین مشاور Geotrans آمریکا در سال 1983 تهیه شده است. جریان و انتشار آلودگی های اتمی در محیط های درز و شکافدار یک یا چند لایه ای را به صورت دو بعدی و به رو اجزاء محدود مدل می کند. کاربرد این مدل جنبه خصوصی داشته و در دسترس عموم قرار ندارد.
مدل HST3D
توسط سازمان تحقیقات زمین شناسی آمریکا (USGS) در سال 1987 تهیه شده و جریان و انتشار آلودگی را به صورت سه بعدی و به روش تفاضل محدود مدل می نماید. کاربرد این مدل در حالات مختلف از قبیل فاضلاب، رادیواکتیو، تداخل آب شور و شیرین و سفره های آب گرم می باشد و در دسترس عموم قرار دارد.
مدل MOC,MOCDENSE
توسط سازمان تحقیقات زمین شناسی آمریکا (USGS) در سال های 1978 و 1989 و 1999 تهیه شده است. جریان و آلودگی را به صورت های دو بعدی و سه بعدی و به روش کاراکترستیک (خطوط مشخصه) مدل می کند و در دسترس عموم قرار دارد.
مدل MODFLOW
توسط سازمان تحقیقات زمین شناسی آمریکا (USGS) در سال های 1984، 1988، 1996 و 2000 تهیه شده است و جریان را به صورت سه بعدی و به روش تفاضل محدود مدل می نماید. در اکثر کشورهای دنیا کاربرد وسیعی داشته و در دسترس عموم قرار دارد.
مدل MT3D
توسط شرکت مهندسین مشاور پاپادوپولوس و شرکا (Papadopulos and Associates) آمریکا در سال های 1989-1999 تهیه شده است. این مدل جریان و الودگی را به صورت دو بعدی و سه بعدی و به روش تلفیقی از روش کاراکترستیک و اصلاح شده آن و روش تفاضل های محدود مدلسازی می کند. این مدل کاربرد وسیع در حل مسایل آلودگی سفره در اکثر کشورهای دنیا به خصوص در سال های اخیر داشته است و در دسترس عموم قرار دارد.
مدل SWIFT
توسط آزمایشگاه ملی Sandia آمریکا تهیه شده است. جریان و آلودگی را به صورت دو و سه بعدی و به روش تفاضل محدود مدل می کند. کارایی آن در محیط های آبرفتی و یا درز و شکافدار به خصوص در مراکز تحقیقاتی اروپا و آمریکا بوده و در دسترس عموم قرار دارد.
مدل USGS 3D FLOW – USGS 2D FLOW
توسط سازمان تحقیقات زمین شناسی آمریکا (USGS) در سال 1976 تهیه شده است و جریان را به صورت های دو بعدی و سه بعدی و به روش تفاضل محدود مدل می نماید. کاربرد آن بیشتر در دهه 1980 در آمریکا بوده است و در دسترس عموم قرار دارد.
علاوه بر مدل های آب زیرزمینی فوق الذکر، مدل های زیادی که جریان و آلودگی را شبیه سازی نماید تهیه شده است و همچنین مدل هایی در زمینه های آلودگی نفتی و شیمیایی مانند NAPL و CHEMTRANCE و … تهیه و مورد استفاده قرار گرفته است. از سال 1995 میلادی به خصوص با عرضه نسخه جدید سیستم عامل Windows مانند 98، 2000 برخی از شرکت های خصوصی و دانشگاه ها در آمریکا با تطبیق مدل های موجود آب های زیرزمینی با این سیستم عامل و بالابردن جنبه های گرافیکی آنها و ارایه خدمات بعد از فروش به طور وسیعی نرم افزارهای مختلفی از جمله PMWIN, Visual Modflow, MT3DMS و GMS در زمینه مدلسازی آب های زیرزمینی به دنیا ارائه کردند.
در بین مدل های ارایه شده، مدل MODFLOW بیشترین کاربرد را در شبیه سازی جریان آب زیرزمینی و مدل MT3DMS بیشترین کاربرد را در زمینه مدلسازی آلودگی آب های زیرزمینی داشته است. بالطبع نرم افزار GMS که خود تلفیق چندین مدل از جمله مدل های MODFLOW, MT3DMS, MODPATH, FEMWATER, SEEP2D, SEAM3D, MODAEM, UTCHEN و … تشکیل شده است، جامعترین مدل آب زیرزمینی است و روز به روز کاربرد آن در اکثر کشورهای دنیا گسترش می یابد. از ویژگی های مهم این نرم افزار اشتراک داده ها با نرم فازار پرکاربرد GIS می باشد.
منبع: کتاب مدلسازی آب زیرزمینی، انتشارات سیمای دانش
