امروزه کمتر کسی یافت می شود که برای تکمیل قسمت منابع و مراجع تحقیق خود شروع به نوشتن دستی آنها بکند و مدام مراقب کم و زیاد شدن نقطه و کاما و فاصله و حفظ ترتیب ذکر منابع و حذف و اضافه و تصحیح کردن آن ها در متن و در قسمت منابع و … باشد!! این کار را نرم افزارهای مدیریت استناد یا رفرنس دهی(Citation Management Software) انجام می دهند.
خصوصیات مشترکی که این نرم افزارها دارند عبارتند از:
۱-قابلیت اجرا در محیط ویندوز و سازگاری با نسخه های مختلف ویندوز
۲-امکان اتصال به نرم افزار Office Word
۳-پشتیبانی از فرمت های رایج رفرنس دهی
۴-قیمت مناسب و یا رایگان بودن سرویس های اصلی
۵-شناخته شده بودن و مقبولیت در بین محققان
۶-سهولت کار و دارا بود واسط کاربری مناسب
۷-قابلیت کارکرد آفلاین در زمان عدم دسترسی به اینترنت
۸-پشتیبانی از Encodingهای رایج در زبان فارسی از جمله UTF-8
به دلیل اینکه برخی از این نرم افزار ها با هم سازگار نیستند به شدت توصیه می شود پیش از شروع کار و یا پیچیده و سنگین شدن متنتان نرم افزار مورد نظر خود را انتخاب کنید چون بعدا Switch کردن به یک نرم افزار دیگر زیاد راحت نخواهد بود و شاید مجبور شوید بخشی زیادی از کارتان را دوباره تکرار کنید.
۱- Mendeley: رتبه اول لیست ما را مندلی به خود اختصاص می دهد که میتوان آن را محبوبترین نرم افزار مدیریت رفرنس دهی نامید.
– قیمت برای استفاده های عادی رایگان
– بیش از ۱۶۰۰ نوع استایل رفرنس دهی
– بهره مندی از حساب آنلاین جهت به روزرسانی، Sync و Backup اطلاعات
– سازگار با سیستم عامل های Linux – MAC – iOS
– سازگاری کامل با:
Windows Word 2003, 2007, 2010
Mac Word 2008, 2011
OpenOffice 3.2
BibTeX
– امکان وارد کردن مستقیم اطلاعات Cite به راحتی از هر جا حتی یک صفحه اینترنتی با یک کلیک
– سهولت استفاده زیاد و واسط کاربری بسیار عالی
– استخراج اطلاعات متادیتا از PDF به صورت مستقیم
– دارای Open API برای Web Developerها
– امکان Highlite و نت گذاری در PDFها
– امکان اتصال به ده ها موتور جستجو و پایگاه داده معتبر برای دریافت مستقیم اطلاعات رفرنس
۲- Zotero: رقیب قدرتمند Mendeley که طرفداران بسیار زیادی دارد نرم افزار مدیریت رفرنس زوترو میباشد. محیط کاربری آسان و امکانات گسترده ای که این نرم افزار به شما می دهد در کنار امکاناتی از قبیل دارا بودن افزونه اتصال به مرورگرهای Chrom و Firefox باعث می شود در هر محیطی که هستید تنها با چند کلیک ساده مرجع مورد نظر خود را به لیستتان اضافه کنید.
این نرم افزار فضای آنلاین نیز به کاربران می دهد تا برای آپدیت و Sync کردن و پشتیبان گرفتن از اطلاعات خود مشکلی نداشته باشند.
این نرم افزار نیز قابلیت اتصال به بیش از صدها سایت ها و کتابخانه را دارد
لینک آموزش این نرم افزار
۳- EndNote: سومین نرم افزار پرطرفدار و حرفه ای مدیریت رفرنس نرم افزار EndNote می باشد.
این نرم افزار رایگان نیست اما در ایران نسخه های مختلف آن به راحتی یافت می شود و بدون مشکل می توان از آن استفاده کرد.
یادگیری این نرم افزار در ابتدا ممکن است کمی پیچیده و گیج کننده باشد اما مسلما ارزش یادگرفتن را دارد. شهرت نرم افزار و عمومیت آن تا حدی است که بسیاری از سایت ها و کتابخانه ها در فرمت خروجی اطلاعات خود بخشی را نیز به این نرم افزار اختصاص داده اند. اتصال به سایت ها و پایگاه های علمی مختلف از جمله Google Scholar و پشتیبانی از استایل های بسیار متنوع رفرنس دهی کار را برای بسیاری از کاربران راحت کرده است.
پیشنهاد می شود در صورتی که در کل متن شما به تعداد کم مثلا ۲۰ بار قرار است رفرنس بدهید از این نرم افزار استفاده کنید چون در تعداد بالا چندین بار Crach میکند و سرعت آن به شدت افت پیدا میکند اما برای حجم کمتر مناسب است.
۴- Citavi: این نرم افزار را می توان یکی دیگر از نرم افزار خوب مدیریت رفرنس دانست. با استفاده از این برنامه محققان، اساتید و دانشجویان می توانند منابع و در واقع رفرنسهای تحقیقات، پایان نامه ها و مقالات (Paper ) های خود را ساخته و مدیریت کنند. اگر با نرم افزارهای Endnote و Reference Manager آشنایی
داشته باشید این نرم افزار را هم به خوبی میشناسید. این نرم افزار در واقع قوی تر از موارد نامبرده بوده و پیشرفته تر از آنهاست.
البته نسخه های ۲۰۰۷ و ۲۰۱۰ آفیس Word نیز بخشی برای مدیریت منابع دارد ولی ویژگی نرم افزارهای Mendeley, Endnote و Citavi دسترسی به منابع آنلاین و استفاده از آنها و همچنین پشتیبانی از استاندارهای جدید و متنوع رفرنس دهی می باشد.
ویژگیهای نرم افزار Citavi :
۱-طراحی مبتکرانه و کارآمد (منوی ناوبری در چپ، ویرایش در وسط و نمایش در راست)
۲-استفاده از منوی پیش نمایش جهت مشاهده مستقیم صفحات وب، PDF ، تصاویر و … در برنامه
۳-ارائه راهنمای سریع در حین کار با برنامه
۴-امکان جستجو و پیمایش بیش از ۴۰۰۰ منبع آفلاین و آنلاین
۵-جستجوی بانک داده
۶-جستجو در (بزرگترین سایت کاتالوگ آنلاین)
۷-جستجوی کتابخانه مورد نظر خود از طریق نرم افزار (در صورت وجود در نرم افزار)
۸-امکان مقایسه منابع موجود با ورودی و تطابق آنها
۹-اضافه کردن دستی رفرنس ها در قالب ۳۵ استاندارد
۱۰-ساخت رفرنس یک منبع با دادن ISBN یا DOI یا PubMed ID و دریافت چکیده و کلید واژه ها و ….
۱۱-جمع آوری رفرنس های آنلاین با استفاده از افزونه Picker در مرورگر
۱۲-به دست آوردن ISBN با استفاده از بارکدی که از طریق گوشی شما از یک کتاب گرفته می شود
۱۳-وارد کردن رفرنس از برنامه های دیگر مانند و و …
۱۴-حذف موارد مشابه از مجموعه منابع داخل نرم افزار
۱۵-جمع آوری اطلاعات فایلهای PDF و تنظیم آنها به صورت رفرنس
۱۶-دریافت Full Text مقالات از اینترنت
۱۷-ذخیره منابع در یک فولدر و استخراج از نرم افزار
۱۸-تبدیل صفحات وب به PDF
۱۹-ارزیابی و اصلاح مشکلات گرامی و املایی و …. محتوای نرم افزار
و…..
نسخه رایگان این نرم افزار اکثر نیازهای کابران را مرتفع می سازد و تا ۱۰۰ رفرنس نیز در هر متن امکان استفاده دارد و می توانید مستقیما از سایت سازنده دریافت کنید. نسخه Pro این نرم افزار رایگان نیست.
۵- RefWorks: این نرم افزار با اینکه خصوصیات مشترک و اولیه ما را برای ارزیابی نداشت اما به دلیل محبوبیتی که در کنار نرم افزارهای قبل در زمینه مدیریت Citation پیدا کرده است معرفی نموده ایم.
دو نکته منفی از دید ما به روز نبودن نرم افزار و جامعیت نداشتن آن از لحاظ اتصال با کتابخانه ها و سایت های مختلف می باشد. راحتی و سهولت نصب و استفاده از این نرم افزار نیز امتیاز کمتری از نظر ما داشته است. اما در مجموع در بین محبوب ترین و قدرتمند ترین نرم افزارهای مدیریت استناد (Citation) قرار دارد.
