رواناب حوضه چست؟ چه روش هایی به منظور برآورد رواناب حوضه وجود دارد؟ اینها بخشی از سوالاتی است که در این نوشته به آنها پاسخ خواهیم داد. پس تا آخر همراه ما باشید.
هر گاه شدت بارندگی از ظرفیت نفوذ آب به داخل خاک بیشتر باشد بخشی از آب حاصله از بارندگی در سطح حوضه باقی می ماند. این آب پس از پر کردن گودی های سطح زمین (که به آن چالاب گفته می شد) در امتداد شیب زمین جریان پیدا کرده و از طریق شبکه آبراهه ها و سپس رودخانه اصلی از حوضه خارج می گردد. به این بخش از بارندگی (که می توان مقدار آن را در رودخانه ها اندازه گیری کرد) رواناب سطحی می گویند. با توجه به اینکه خصوصیات حوضه نسبتا ثابت است قاعدتا بین بارندگی و رواناب می توان یک رابطه مستقیم انتظار داشت. به طوری که اگر برای چند سال متوالی بارندگی سالانه حوضه و روانابی را که از آن خارج شده است اندازه گیری کرده باشیم می توان مختصات نقاط مربوط را نسبت به هم در یک دستگاه محور مختصات رسم کرده و برای آنها یک خط یا منحنی را برازش داد.
پیش بینی رواناب حاصل از بارش های جوی و درک کمی فرآیندهای مختلف تولید آن به عنوان یکی از مباحث مهم و بنیادی در دانش هیدرولوژی به شمار می رود. تعیین کمی و کیفی رواناب به عنوان مبنای مطالعاتی طرح های عمرانی به منظور توسعه و بهره برداری از منابع آب در حوضه های آبخیز می باشد. یکی از فعالیت های اصلی در هیدرولوژی، تخمین دبی حداکثر رواناب در آبخیزهای فاقد ایستگاه هیدرومتری است که برای طراحی بندهای اصلاحی و برنامه ریزی های منابع طبیعی مورد نیاز می باشد. به منظور برآورد رواناب سطحی روش های مختلفی وجود دارد از جمله این روش ها، استفاده از معیار نفوذپذیری خاک، روش استدلالی، روابط تجربی مبتنی بر سطح حوضه، رابطه کریگر، رابطه دایکن، منحنی بوش، رابطه تجربی فولر، روش کوک و روش شماره منحنی (SCS-Curve Number) رواناب می باشد.
روش شماره منحنی یکی از کاربردی ترین روش های برآورد رواناب و دبی اوج در حوزه های آبخیز است. این روش به وسیله دپارتمان کشاورزی آمریکا (USDA) و سازمان حفاظت خاک آمریکا (SCS) ارائه شده است. بسیاری از حوضه های آبخیز در ایران دارای ایستگاه هیدرومتری نیستند. بنابراین کارشناسان به ناچار از روش SCS-Curve Number برای برآورد رواناب استفاده می کنند.
روش SCS-Curve Number که از پرکاربردترین الگوریتم های موجود در مدل HEC-HMS است، توسط محققین متعدد از جنبه هایی مانند روش های تعیین شماه منحنی، تیپ رگبار، گیرش اولیه و رطوبت پیشین تحقیق شده است.
این نرم افزار نوشته شده، قادر است براساس میزان بارندگی، نوع پوشش انتخابی حوضه، میزان نفوذیری خاک حوضه، شرایط رطوبتی حوضه قبل از بارش و مساحت حوضه، اقدام به محاسبه رواناب حوضه کند.
نرم افزاری کامل و در عین حال منعطف جهت محاسبه رواناب های اراضی کشاورزی، مناطق مسکونی، انواع جاده ها، پشت بام ها، حیاط ها و … می باشد که با انتخاب کاربر صورت میگیرد.
این نرم افزار قادر است در شرایط متفاوت رطوبتی از قبیل خشک، مرطوب و متوسط، رواناب حوضه را با انتخاب کاربر محاسبه کند.
این نرم افزار برای تمام دانشجویان، مهندسین، کارشناسان فنی در مهندسین مشاور و اساتید گرامی جهت تدریس در کلاس و تمام افرادی که با هیدرولوژی و گرایش های مرتبط با آن سروکار دارند، توصیه می شود.
