سیزدهم بهمن ماه (دوم فوریه) روز جهانی تالاب ها نام دارد که بر پایه تعریف کنوانسیون رامسر، به بخش های پوشیده از مرداب، باتلاق، لجنزار یا آبگیرهای طبیعی و مصنوعی دائمی یا موقت با آب های شور یا شیرین به طور راکد یا جاری گفته می شود.
کنوانسیون رامسر از قدیمی ترین معاهده زیست محیطی جهان است که سال 1971 میلادی (سیزدهم بهمن 1349 خورشیدی) در رامسر منعقد شد. این کنوانسیون مربوط به تالاب های جهان و پرندگان مهاجر تالابی است. به گزارش وزارت نیرو، «غزال جعفری» تعریف دیگری را نیز از تالاب ارائه داد: آبگیرهای دریایی که عمق آنها در پایین ترین حد جزر از 6 متر تجاوز نکند.
نزدیک به 40 درصد تالاب های کشور مجاور بخش های مسکونی قرار دارند که اهمیت ضرورت حفاظت از این پهنه های ارزشمند حیاتی را بیش از پیش نشان می دهد.
به گفته این مقام مسئول، با توجه به تعریف ارائه شده نزدیک به 150 تالاب با گستره سه میلیون هکتار در بانک اطلاعاتی شرکت مدیریت منابع آب ایران ثبت شده که از این شمار، 24 تالاب با مساحتی نزدیک به یک میلیون و 500 هزار هکتار در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است. وی گفت: 40 تالاب کشور از خشکسالی متاثر شده که مهمترین آنها تالاب های هامون در استان سیستان و بلوچستان، دریاچه ارومیه در استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و کردستان، تالاب گاوخونی در استان اصفهان و تالاب های بختگان، پریشان و کافتر در استان فارس است.
به گفته وی، خشکسالی های پیاپی، محدودیت شدید منابع آب، تغییر کاربری در سطح حوضه آبریز و محدوده بستر و حریم تالاب ها، افزایش بار آلودگی رودخانه ها و کاهش ظرفیت خودپالایی آنها، ورود آب با کیفیت پایین به تالاب ها، فقدان برنامه عملی حفاظت از تالاب ها و آشنایی اندک مردم با نقش تالاب ها و چگونگی سازگاری با آن، از مهمترین علت های نابودی تالاب ها در کشور است.
راهکارهای احیای تالاب های در معرض خطر مدیر کل دفتر مهندسی رودخانه ها و سواحل شرکت مدیریت منابع آب ایران مواردی مانند توجه به تامین حقابه زیست محیطی، تعیین حد بستر و حریم آنها، حفاظت از سفره های آب زیرزمینی و جلوگیری از برداشت آب اطراف آنها را از راهکارهای احیای تالاب های در معرض خطر است. جعفری جلوگیری از هرگونه ساختمان سازی و تغییر نامناسب کاربری ها در حد بستر و حریم تالاب ها و دریاچه ها، آموزش و ارتقای آگاهی مردم نسبت به اهمیت تالاب ها و افزایش مشارکت عمومی برای حفاظت همه جانبه از تالاب ها را به عنوان دیگر راهکارهای پیشنهادی در این زمینه دانست.
توجه به تامین حقابه زیست محیطی، تعیین حد بستر و حریم آنها، حفاظت از سفره های آب زیرزمینی و جلوگیری از برداشت آب اطراف آنها را از راهکارهای احیای تالاب های در معرض خطر است.
مدیر کل دفتر مهندسی رودخانه ها و سواحل شرکت مدیریت منابع آب ایران با تاکید بر جایگاه حقابه زیست محیطی در برنامه های بخش آب کشور، گفت: وزارت نیرو با اعتقاد راسخ به رعایت مسائل زیست محیطی در مطالعه و اجرای طرح های آبی، تلاش کرده است با اجرای مطالعه زیست محیطی برای طرح های توسعه منابع آب در هماهنگی با سازمان حفاظت محیط زیست، نسبت به اخذ مجوز زیست محیطی برای این طرح ها اقدام کند. به گفته وی، در آیین نامه «نحوه حفاظت، احیا و مدیریت تالاب های کشور» که دوم تیرماه امسال از سوی معاون اول رئیس جمهوری به وزارتخانه های نیرو و جهاد کشاورزی و همچنین سازمان حفاظت محیط زیست ابلاغ شد، تکلیف هر یک برای حفاظت از زمین های بستر و حریم تالاب های بحرانی با تاکید بر تهیه برنامه عمل ملی تعیین شده است.
وی ادامه داد: وزارت نیرو به موجب وظایف قانونی خود، مطالعه تعیین حد بستر و حریم 24 پهنه از تالاب های مهم کشور را به انجام رسانده است و مطالعه هشت پهنه آبی مانند میانکاله، ارژن، پریشان، حله، میقان، گمیشان، شور و شیرین میناب و اوان را در دست دارد. جعفری تصریح کرد: حفاظت از اراضی بستر و حریم تالاب های مطالعه شده و بحرانی با همکاری سایر سازمان متولی در امر مدیریت تالاب ها و همچنین مشارکت مردم و بهره برداران تالاب ها امکانپذیر است. تاکنون 2022 تالاب جهان در کنوانسیون رامسر ثبت شده است. 169 کشور جهان در این کنوانسیون عضوند.
