فرونشست های عجیب ….

تا به حال عکس های بسیاری در مورد چاله های عظیم و فرونشست های زمین دیده اید اما داستان و علت به وجود آمدن آن ها را شاید به درستی نمی دانید.

فرونشست و رانش زمین همیشه حادثه آفرین بوده است، این حادثه گاها با چاله های عظیمی همراه می شود که زمین را به مانند آبکش می کند. چاله ها گاهی می توانند کوچک باشد اما زمانی که گسترش پیدا کنند به چاه های وحشتناکی تبدیل می شوند که نزدیک شدن به آن ها هم شجاعت بسیاری می خواهد.

بنا به تعریف یونسکو فرونشست عبارت است از فرو ریزش و یا نشست سطح زمین که به علت های متفاوتی در مقیاس های بزرگ روی می دهند. به طور معمول این اصطلاح به حرکت قائم رو به پایین سطح زمین که می تواند با بردار اندک افقی همراه باشد گفته می شود.

علت ایجاد فرونشست

عوامل متعددی باعث ایجاد این پدیده می شوند: از جمله انحلال، آب شدگی یخ ها و تراکم نهشته ها، حرکت آرام زمین و خروج گدازه و یا عملیات انسانی نظیر معدنکاری یا برداشت آب زیرزمینی و نفت.

آسیب های ناشی از فرونشست

تغییر ناهمسان در ارتفاع و شیب رودخانه ها و آبراهه ها و سازه های انتقال آب، شکست و یا بیرون زدگی لوله جدار چاه ها و در نتیجه تنش های تراکمی ناشی از تراکم آبخوان ها، ایجاد اختلال در بهره برداری از منابع آب زیرزمینی و ماسه دهی چاه ها، پیشروی امواج در مناطق پست ساحلی، کاهش برگشت ناپذیر تمام یا بخشی از مخزن آب زیرزمینی در نتیجه از بین رفتن یا کاهش تخلخل مفید نهشته ها، کاهش بازدهی یا ایجاد تخریب در شریان های حیاتی و سازه های مهم، کاهش میزان نفوذپذیری سطحی و پیرو آن گسترش پهنه های بیابانی و تغییر در توپوگرافی و توسعه دشت سیلابی.

فرونشست در ایران

در بین عوامل موثر در ایجاد فرونشست، به نظر می رسد که برداشت بیش از حد مجاز از منابع آب زیرزمینی، ضخامت لایه رسوبی و ویژگی های مهندسی رسوبات، عوامل اصلی ایجاد فرونشست در بیشتر دشت های ایران هستند. مناطقی که هم اکنون در شرایط بحرانی ایجاد فروچاله ها و فرونشست قرار دارند شامل دشت کبودرآهنگ همدان، ورامین، نظرآباد، دشت تهران، دشت مشهد و نیشابور، دشت های استان کرمان، اصفهان و قزوین می شوند.

برداشت بیش از حد مجاز را می توان نتیجه عدم وجود مدیریت درست منابع آب در بخش رداشت و از سوی دیگر به هدر رفتن حجم عظیمی از آب در نتیجه نادرست بودن شیوه های کشاورزی و مصارف صنعتی و شهری یا به طور خلاصه مصرف نامتناسب دانست.

چه باید کرد؟

به عنوان راهکار درازمدت بر مبنای تجربه سایر کشورها چاره ای جز اصلاح روش های مدیریت منابع آب وجود ندارد و تا زمان باقی است باید به سوی آن حرکت کرد. اما تا آن هنگام و به عنوان راهکار فوری و اضطراری دست کم می توان به جلوگیری از ادامه فعالیت استفاده کنندگان غیر مجاز و چاه های حفر شده به این طریق مبادرت ورزید. در غیر این صورت و با روند موجود ضمن از دست دادن بخش عظیمی از منابع آب برای همیشه، پدیده هایی نظیر فروچاله ها و فرونشست های ناحیه ای با ابعاد نامعلوم و با آسیب های جبران ناپذیر، باز هم به وقوع خواهد پیوست.

توضیحات عکس فوق ؟
◀️ در سال 1998 طوفان و باران بسیار شدید در منطقه سان دیگو آمریکا رخ داد که در پی آن فاجعه بسیار بزرگی رخ داد.
◀️ پس از این حادثه و در حالی که دوروز از باران گذشته بود هنوز سیل در خیابان ها جاری بود که ناگهان در بخشی از جاده های منتهی به شهر چاله ای عظیم دهان باز کرد. این چاله 243 متر طول و 21 متر عمق داشت.

توضیحات عکس فوق ؟
◀️ در سال 2010 طوفان بزرگی به نام آگاتا در این شهر رخ داد که خرابی های بسیاری را به بار آورد اما مهمترین آن ها چاله ای بود که رد شهر ایجاد شده بود.
◀️ این چاله که به یکباره در زمین ایجاد شد باعث مرگ 15 نفر شد و ارتفاع آن نزدیک به دو کیلومتر است. این چاله به قدری وحشتناک بود که عکس های آن همیشه در اینترنت دیده شده است.