تغییر اقلیم چیست؟ عوامل موثر بر پارامترهای اقلیمی کدامند؟ اینها بخشی از سوالاتی است که در این نوشته به آنها پاسخ خواهیم داد. پس تا آخر همراه ما باشید.
تغییر اقلیم و عوامل موثر بر پارامترهای اقلیمی
جو، یخ کره، زیست کره و آب کره اجزاء سیستم اقلیم کره زمین را تشکیل می دهند. اتمسفر زمین با دارا بودن گازهای مختلف باعث جذب، پخش و انعکاس طول موج ها مختلف آن شده و پدیده های مختلف از جمله میزان درجه حرارت اتمسفر را کنترل می کند.
در بین این گازها، گازهای گلخانه ای که شامل بخار آب، دی اکسید کربن، متان، مونوکسید دی نیتروژن و هالوکربن ها می باشند، از اهمیت ویژه ای در کنترل دمای سطحی اتمسفر برخوردار هستند. چرا که نور خورشـید که عمدتاً با طول موج کوتاه می باشد، از این گازها عبور نموده و به زمین می رسد و پس از گرم شدن زمین امواج مادون قرمز که دارای طول موج های بلندی می باشند از سطح زمین ساطع شده و با این گازها برخورد می کنند. این گازها امواج با طول موج بلند (مادون قرمز) را جذب کرده و گرم می شوند. این پدیده باعث افزایش درجه حرارت اتمسفر سطحی کره زمین می شود که به آن” اثر گلخانه ای” اطلاق می شود.
کریوسفر یا “یخ کره” که در برگیرنده یخ های موجود در سطح کره زمین است، بیشترین نقش را در انعکاس امواج رسیده به سطح زمین ایفا می کند. همچنین بیوسفر یا “زیست کره” نیز با انعکاس نور خورشید، تبخیر و تعرق از سطح گیاهان، به عنوان یکی از منابع اصلی تولید و مصرف دی اکسید کربن، نقش مهمی را در میزان انرژی سیستم اقلیم دارا می باشد. نهایتا هیدروسفر یا “آب کره” که شامل دریاها، دریـاچه ها، رودها و اقیانوس های کره زمین می باشد نقش به سزائی را در جذب دی اکسید کربن موجود در اتمسفر داشته و به لحاظ گرمایشی دارای اینرسی گرمایی بالائی می باشد.
عوامل مختلفی باعث تغییر شرایط حاکم بر اجزاء مختلف سیسـتم اقلیم کره زمین می شوند که می توانند تاثیراتی را بر اجزاء دیگر بگذارند. این عوامل به دو بخش عوامل داخلی ناشی از کنش های متقابل بین اجزاء سیستم اقلیم و عوامل خارجی طبیعی ناشی از تابش خورشیدی، فعالیت های آتشفشانی و افزایش غیرطبیعی گازهای گلخانه ای قابل تقسیم می باشند. شکل بالا عوامل موثر بر پارامترهای اقلیمی را نشان می دهد. به تغییرات به وجود آمده در سیستم اقلیم کره زمین که نتیجه واکنش های درونی بین اجزاء سیستم اقلیم می باشد، نوسانات درونی سیستم اقلیم اطلاق می شود که از آن جمله می توان به پدیده ال نینو اشاره کرد.
پدیده ال نینو نوسانات سیستم اتمسفری در شرق بخش استوایی اقیانوس آرام است که معمولاً بر آب وهوای سرتاسر جهان اثرات قابل توجهی دارد. در شرایط عادی و زمانی که ال نینو وجود ندارد، سطح آب اقیانوس به دلیل تابش نور آفتاب گرم تر از اعماق آن است. وزش شرق به غرب باد در بخش استوایی اقیانوس آرام باعث حرکت آب در سطح اقیانوس می شود و با باقی ماندن آب در معرض خورشید گرمای بیشتری جذب آن می شود. در این شرایط در شرق اقیانوس آرام در سواحل آمریکای شمالی شارشی در جریان های عمیق و سطح آب ایجاد می شود. این شارش باعث می شود تا آب سرد که غنی از اکسیژن و مواد غذایی است جایگزین آب گرم سطحی شود. نفوذ جریان سرد و غنی به سطح آب که محل زندگی اکثر آبزیان است باعث افزایش تعداد آنها در محل های صید ماهیگیران می شود. این پدیده باعث می شود که باد از غرب اقیانوس آرام، آب های سطحی گرم را به سمت شرق هدایت کند. در این حالت آب گرم در سواحل آمریکای جنوبی به سواحل شرقی حرکت می کند و دمای این منطقه را بالا می برد. یکی دیگر از اثرات ال نینو، تغییرات غیرعادی آب و هوای مناطق شرقی و غربی استوای اقیانوس آرام است. این تغییرات محدود به آب و اقیانوس نیست بلکه به اتمسفر و لایه های جوی میز کشیده می شود.
از طرف دیگر تابش های خورشیدی و بعضاً فعالیت های آتشقشانی به عنوان دو عامل طبیعی خارجی برسیستم اقلیم کره زمین تاثیر می گذارند. خورشید مهم ترین منبع تامین گرمایش زمین می باشد. این در حالی است که پس از فعالیت های آتشفشانی ذرات معلق بسیاری وارد اتمسفر منطقه شده و با انعکاس نور خورشید مانع از رسیدن نور خورشید به سطوح پایینی اتمسفر شده و سبب می شود تا دمای منطقه سرد گردد، به مجموع تغییرات ناشی از عوامل طبیعی خارجی و تغییرات ناشی از نوسانات درونی سیستم، نوسانات طبیعی اقلیم اطلاق می گردد.
در بین عوامل موثر بر پارامترهای اقلیمی ذکر شده تنها عاملی که به صورت غیرطبیعی بر سیستم اقلیم کره زمین تاثیر می گذارد، افزایش گازهای گلخانه ای می باشد.
بررسی وضعیت انتشار این گازها نشان می دهد که پس از انقلاب صنعتی در قرن 18، به دلیل افزایش روزافزون صنایع و به واسطه آن افزایش استفاده از سوخت های فسیلی، توازن مقادیر گازهای گلخانه ای در اتمسفر زمین برهم خورده و مقادیر آن به خصوص میزان گاز دی اکسید کربن افزایش یافته است. این افزایش سبب می شود تا امواج مادون قرمز ساطع شده از زمین بیش از پیش توسط گازهای گلخانه ای جذب شده و باعث گرم شدن اتمسفر کره زمین شود. گرمتر شدن کره زمین نیز به نوبه خود بر وضعیت اجزاء دیگر سیستم اقلیم تاثیر گذاشته و پدیده تغییر اقلیم را موجب می گردد.
در این نوشته تغییر اقلیم و عوامل موثر بر پارامترهای اقلیمی معرفی شدند.
برای دریافت آموزش ویدیویی تغییر اقلیم و مدلسازی آن بر روی تصویر زیر کلیک کنید:
برای دریافت آموزش ویدیویی مدل LARS-WG بر روی تصویر زیر کلیک کنید:
