مفاهیم تغییر اقلیم چیست؟ پدیده تغییر اقلیم چه تاثیراتی بر سیستم های اقلیم کره زمین دارد؟ اینها بخشی از سوالاتی است که در این نوشته به آنها پاسخ خواهیم داد. پس تا آخر همراه ما باشید.
آشنایی با مفاهیم تغییر اقلیم
یکی از مفاهیم تغییر اقلیم آشنایی با روند چگونگی افزایش گازهای گلخانه ای است. رشد صنایع و کارخانه ها از آغاز انقلاب صنعتی و به تبع آن افزایش مصرف سوخت های فسیلی از یکسو و تخریب جنگل ها و تغییر کاربری اراضی کشاوزی از سوی دیگر باعث افزایش گازهای گلخانه ای مخصوصاً گاز CO2 در چند دهه اخیر شده به گونه ای که غلظت این گاز از 280ppm در سال 1750 به 379 ppm در سال 2005، 385ppm در سال 2009، 388ppm در سال 2010 و 390ppm در سال 2011 افزایش یافته است.
تحقیقات نشان می دهد که در صورت ادامه روند کنونی مصرف سوخت های فسیلی، غلظت این گاز تا قبل از پایان قرن بیست و یکم می تواند به بیش از ppm 600 برسد. بررسی ها نشان می دهدکه افزایش گازهای گلخانه ای باعث افزایش دمای میانگین اتمسفر کره زمین و در نتیجه گرمایش جهانی در چند دهه اخیر گردیده است. همچنین افزایش گازهای گلخانه ای تغییراتی را نیز در دیگر متغییرهای اقلیمی به وجود اورده است. به طور کلی به تمامی تغییرات بوجود آمده در متغییرهای اقلیمی که ناشی از افزایش گازهای گلخانهای باشد، تغییر اقلیم اطلاق می شود.
برای اینکه با مفاهیم تغییر اقلیم بیش از پیش آشنا شویم نیاز است که به طور خاص از تاثیرات گازهای گلخانه ای و روند آن اطلاع پیدا کنیم. تحقیقات مختلف نشان می دهد که پدیده تغییر اقلیم در دوره های گذشته تاثیرات گسترده ای را بر سیستم های اقلیم کره زمین داشته است. این تاثیرات عبارتند از:
1- تاثیر بر جو
شامل تغییر در نوع، میزان و زمان بارش، تغییر در سرعت باد، تغییر در میزان بخار آب موجود در جو و ابرها، تغییر در پدیده های ال نینو، مانسون، تغییر در وقایع حدی مانند سیلاب و خشکسالی و …
2- تاثیر بر هیدروسفر
شامل تغییر در کمیت و کیفیت آبهای سطحی، تغییر در کمیت و کیفیت آبهای زیرزمینی، افزایش سطح آب دریاها، نفوذ آبهای شور به سفره های آب زیرزمینی در مناطق ساحلی و …
3- تاثیر بر یخ کره
شامل تغییرات در میزان یخ موجود در کره زمین، تغییر در میزان یخچال های موجود، تغییر در میزان پوشش برف کره زمین و …
4- تاثیر بر بیوسفر
شامل تغییر در نیاز آبی و عملکرد گیاهان زراعی، تغییر در حیات وحش کره زمین، تغییر در میزان فرسایش و …
بدون شک در دوره های آتی فعالیت های بشری افزایش یافته و بواسطه آن میزان انتشار گازهای گلخانه ای نیز در اتمسفر افزایش خواهد یافت. این افزایش باعث تشدید تغییرات در متغییرهای اقلیمی کره زمین خواهد شد. از طرف دیگر باید توجه داشت که حتی اگر انتشار تمامی گازهای گلخانه ای هم اکنون متوقف شود، به دلیل زمان ماندگاری بالای گازهای گلخانه ای که از قبل در اتمسفر کره زمین انتشار یافته اند، بشر در قرن 21 با تغییر در متغییرهای اقلیمی روبرو خواهد شد.
به هر حال تشدید تغییرات پارامترهای اقلیمی در دوره های آتی می تواند تاثیرات منفی زیادی را بر سیستم های مختلف از جمله منابع آب، محیط زیست، صنعت، بهداشت، کشاورزی و کلیه سیستم های که در کنش با سیستم اقلیم می باشند، بگذارد. بنابراین با توجه به آثار مخرب این پدیده، لازم است تا پیش از وقوع آن، اثرات منفی این پدیده بر سیستم مورد نظر شناسایی شده و راهکارهای مقابله با اثرات منفی آن در پروژه ها لحاظ گردد.
تبعات منفی این پدیده برای بشر تا آنجا می تواند مخرب باشد که در بین 10 عامل تهدیدآمیز بشر در قرن 21، مانند فقر، سلاح های هسته ای، کمبود غذا، خشکسالی، سیلاب و … پدیده تغییر اقلیم مقام اول را در جهان به خود اختصاص داده است. به دلیل اهمیت بالای پدیده تغییر اقلیم در جهان، در سال 1988 سازمان هواشناسی جهانی و سازمان برنامه محیط زیست سازمان ملل هیئت بین الدول تغییر اقلیم را به منظور اطلاع رسانی دقیق مباحث علمی تغییر اقلیم در سطح جهان تاسیس کردند. وظیفه اصلی IPCC جمع آوری اطلاعات، مقاله ها و گزارش های علمی منتشر شده مربوط به تغییر اقلیم در سـراسر جـهان و ارائه آنها به صورت گزارش های علمی تحت سه بخش مجزای مبانی علمی تغییر اقلیم، اثـرات تغـییر اقلـیم و ارائه راهکارهای سازگاری و کاهش گازهای گلخانهای است.
IPCC تاکنون چهار سری از گزارشات خود را منتشر کرده است. در سال 1990 سری اول این گزارشات تحت عنوان گزارش اول ارزیابی، گزارش دوم ارزیابی در سال 1995، گزارش سوم ارزیابی در سال 2001 ، گزارش چهارم در سال 2007 و گزارش پنجم در سال 2014 منتشر شد. برای تهیه گزارش چهارم بیش از 450 نویسنده اصلی، 800 نویسنده همکار و 2500 مرورکننده خبره از بیش از 130 کشور دنیا به مدت 6 سال همکاری داشته اند. طبق آخرین گزارشات، اگر اقدامات جدی در مورد کاهش گازهای گلخانه ای در سراسر جهان انجام نشود، تشدید گرمای زمین، محیط زیست را مختل می کند که نتیجه آن برهم خوردن زندگی و سلامت جامعه انسانی است.